Trong âm nhạc, điệu thức và giọng là những yếu tố quan trọng giúp tạo nên cấu trúc và cảm xúc của một tác phẩm. Bài viết này sẽ giải thích cách xây dựng và nhận diện các loại điệu thức và giọng, từ giọng trưởng đến giọng thứ, cũng như các biến thể của chúng.
Âm Ổn Định, Âm Chủ và Âm Không Ổn Định
- Âm ổn định: Là những âm không gây cảm giác căng thẳng, thường được sử dụng để tạo cảm giác yên bình hoặc kết thúc một đoạn nhạc.
- Âm không ổn định: Là những âm tạo ra cảm giác căng thẳng và cần được giải quyết, thường là những âm nằm ngoài hoặc ở vị trí xa âm chủ trong điệu thức.
- Âm chủ: Là âm quan trọng nhất trong một điệu thức, thường được coi là điểm bắt đầu, kết thúc hoặc điểm nhấn của giai điệu.
Điệu Thức Trưởng, Gam Trưởng Tự Nhiên và Các Bậc Của Gam Trưởng
Điệu thức trưởng: Là điệu thức phổ biến trong âm nhạc, với các nốt được sắp xếp theo khoảng cách cụ thể giữa các bậc. Các bậc chính của điệu thức trưởng gồm:
- Tonic (I)
- Supertonic (II)
- Mediant (III)
- Subdominant (IV)
- Dominant (V)
- Submediant (VI)
- Leading Tone (VII)
Gam trưởng tự nhiên: Là một dạng của điệu thức trưởng, trong đó các khoảng cách giữa các bậc là cố định. Ví dụ, trong gam Đô trưởng, các bậc nốt từ Đô đến Si sẽ tạo nên một chuỗi âm ổn định.
Giọng Điệu, Các Giọng Trưởng Có Dấu Thăng và Dấu Giáng
- Giọng điệu: Là sự thể hiện của một điệu thức trên một dải âm thanh nhất định. Mỗi giọng có thể mang dấu thăng (#) hoặc dấu giáng (b) tùy vào cách biểu hiện của nó trên hóa biểu.
- Nhận diện giọng trưởng có dấu thăng và dấu giáng: Dựa trên hóa biểu (Key Signature), bạn có thể xác định giọng của một tác phẩm bằng cách đếm số lượng dấu thăng hoặc dấu giáng và vị trí của chúng.
Giọng Trưởng Hòa Thanh và Giọng Trưởng Giai Điệu
- Giọng trưởng hòa thanh: Là giọng trưởng có bậc VI được hạ thấp, giúp tạo ra cảm giác căng thẳng và giải quyết mạnh mẽ khi về âm chủ.
- Giọng trưởng giai điệu: Thay đổi nốt bậc VI và VII khi đi lên, nhưng giữ nguyên các nốt khi đi xuống, tạo nên sự mềm mại trong giai điệu.
Điệu Thức Thứ và Gam Thứ Tự Nhiên
- Điệu thức thứ: Khác với điệu thức trưởng ở bậc III thấp hơn, tạo ra âm hưởng buồn bã và sâu lắng hơn.
- Gam thứ tự nhiên: Là hình thức cơ bản của điệu thức thứ, trong đó các nốt được sắp xếp theo quy luật tương tự như điệu thức trưởng nhưng với một số thay đổi ở bậc III, VI và VII.
Điệu Thức Thứ Hòa Thanh và Điệu Thức Thứ Giai Điệu
- Điệu thứ hòa thanh: Bậc VII được nâng lên, tạo nên cảm giác giải quyết mạnh khi quay về âm chủ.
- Điệu thứ giai điệu: Bậc VI và VII được nâng lên khi đi lên nhưng trở về dạng tự nhiên khi đi xuống, mang lại sự thay đổi thú vị trong giai điệu.
Giọng Trùng Tên
- Giọng trùng tên: Là những giọng có cùng tên nhưng khác nhau về điệu thức. Ví dụ, Đô trưởng và Đô thứ có cùng tên nhưng khác nhau về âm hưởng và cách xây dựng.
Kết Luận
Chương này cung cấp cái nhìn tổng quan về điệu thức và giọng trong âm nhạc, giúp bạn hiểu cách xây dựng và nhận diện các giọng trưởng, giọng thứ, và các biến thể của chúng. Hiểu rõ về những yếu tố này sẽ giúp bạn phân tích và sáng tạo âm nhạc một cách hiệu quả hơn.
